Ο Δείκτης Ανοικτών Δεδομένων μετρά και συγκρίνει την ανοικτότητα των δεδομένων για κάθε περιοχή (σε τοπικό και εθνικό επίπεδο) και παρουσιάζει τα αποτελέσματα με τρόπο εύκολο ώστε να κατανοηθεί και να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο. Σε συνεργασία με τα επίσημα παραρτήματα του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης στις διάφορες χώρες, πραγματοποιείται μια κατάταξη περιοχών/χωρών, η οποία εξετάζεται από εμπειρογνώμονες ανοιχτών δεδομένων. Η πρώτη εφαρμογή του δείκτη ξεκίνησε το 2013 και αξιολογήθηκε η κατάσταση των ανοικτών δημόσιων δεδομένων σε 70 χώρες, με πάνω από 1.300 υποβολές και πάνω από 60 συντάκτες, οι οποίοι εργάστηκαν εθελοντικά στην ανάλυση περισσότερων από 700 δημόσιων συνόλων δεδομένων. Τα επόμενα χρόνια η συμμετοχή αυξήθηξε με 122 χώρες να χρησιμοποιούν τον δείκτη ανοικτών δεδομένων για την αξιολόγηση των δημόσιων δεδομένων τους. Στην Ελλάδα, το Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας υλοποίησε για πρώτη φορά το 2014 την απογραφή ανοικτών δεδομένων των ελληνικών πόλεων. Στη συνέχεια ακολούθησαν και άλλες απογραφές το 2016 και το 2018. Η απογραφή των ανοικτών δεδομένων των ελληνικών πόλεων για το 2016, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο των δράσεων του Ιδρύματος για την ανάδειξη της σημασίας των ανοικτών δεδομένων, αλλά και των δεσμεύσεών του, στο πλαίσιο του 3ου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ανοικτή Διακυβέρνηση 2016-2018. Μέσα από την ετήσια απογραφή, παρουσιάστηκε η πρόοδος κάθε Δήμου ανά έτος στο θέμα της ανοικτότητας και αναδείχθηκε η εμπλοκή των πολιτών με τα ανοικτά δεδομένα. Επιπλέον, η απογραφή παρουσίασε, σε παγκόσμιο επίπεδο, τον τρόπο διαχείρισης των δεδομένων από τους φορείς που συγκροτούν τη διοίκηση των ελληνικών πόλεων (βλέπε περισσότερα στις εκδόσεις του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας). Ενώ το 2018, η έρευνα του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης στράφηκε περισσότερο στους ανοικτούς προϋπολογισμούς των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α., βλ. εδώ). Ο δείκτης επικεντρώνεται σε 12 βασικά σύνολα δεδομένων (15 παλαιότερα) που είναι απαραίτητα για τη διαφάνεια και τη λογοδοσία (όπως τα αποτελέσματα των εκλογών και τα στοιχεία των δημόσιων δαπανών), και ζωτικής σημασίας για την παροχή βασιικών υπηρεσιών σε πολίτες (όπως χάρτες και ποιότητα νερού).
Κάθε χρόνο αυξάνεται ο όγκος των δημόσιων δεδομένων που διατείθενται ανοικτά. Ο Δείκτης Ανοικτών Δεδομένων παρακολουθεί εάν αυτά τα δεδομένα είναι πράγματι ανοικτά και προσβάσιμα σε πολίτες. Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του πληθοπωρισμού (crowdsourcing), οι πολίτες μαθαίνουν περισσότερα για την αναζήτηση και την χρήση των ανοικτών δεδομένων στην περιοχή τους. Τα αποτελέσματα της διαδικασίας αυτής αντικατοπτρίζουν την εμπειρία των πολιτών στην εύρεση ανοικτών δεδομένων. Ο Δείκτης Ανοικτών Δεδομένων αποτελεί επιπλέον ένα εργαλείο συγκριτικής αξιολόγησης το οποίο βοηθάει στην διατήρηση της κοινότητας ανοικτών δημόσιων δεδομένων σε όλο τον κόσμο. Εάν, για παράδειγμα, η κυβέρνηση μιας χώρας δημοσιεύει ένα σύνολο δεδομένων, αλλά αυτό δεν είναι εύκολα προσβάσιμο στο κοινό δηλαδή δεν μπορεί να βρεθεί μέσω μιας απλής αναζήτησης, τότε ο σκοπός των ανοικτών δεδομένων δεν επιτυγχάνεται. Οι κυβερνήσεις και οι επαγγελματίες ανοικτών δεδομένων μπορούν να αναθεωρήσουν τα αποτελέσματα του δείκτη και να εντοπίσουν τα δεδομένα, να δουν πόσο εύκολα προσβάσιμα είναι στους πολίτες και να προτείνουν βελτιώσεις, οι οποίες θα υποστηρίζουν την πραγματική ανοικτή διάθεση των δεδομένων αυτών.
Ένας αυξανόμενος αριθμός κυβερνήσεων έχουν δεσμευτεί να ανοίξουν τα δεδομένα τους. Αλλά δεν είναι σαφές εάν αυτές οι δεσμεύσεις πραγματοποιούνται. Μερικά από τα ερωτήματα που μας απασχολούν είναι:
Ο Δείκτης Ανοικτών Δεδομένων επιτρέπει στους χρήστες να συγκρίνουν την κατάσταση των ανοιχτών δεδομένων σε διαφορετικές περιοχές. Αυτό ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις, τις τοπικές διοικήσεις και τους πολίτες να εργαστούν για τη βελτίωση της ποιότητας και την αύξηση της ποσότητας των ανοικτών δεδομένων. Πολλές χώρες, από το 2013 που ξεκίνησε η υλοποίηση του δείκτη, όπως η Ρωσία, η Ινδονησία, η Γερμανία και η Γαλλία έχουν χρησιμοποιήσει τον δείκτη ως κριτήριο για την πρόοδό τους. Επιπλέον, ο δείκτης μπορεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για τη θέσπιση κανόνων και για την προώθηση των ανοικτών δεδομένων για την ανοιχτή διακυβέρνηση.
Ο Ορισμός Ανοιχτής Γνώσης (Open Definition) ορίζει ότι τα δεδομένα είναι ανοιχτά εάν οποιοσδήποτε πολίτης είναι ελεύθερος να έχει πρόσβαση, να χρησιμοποιεί, να τροποποιεί και να τα μοιράζεται. Διαβάστε το πλήρες κείμενο του ορισμού εδώ.
Κάθε σύνολο δεδομένων αξιολογείται χρησιμοποιώντας ένα σύνολο ερωτήσεων που εξετάζουν την ανοικτότητά του με βάση τον Ανοικτό Ορισμό (Open Definition). Κάθε ερώτημα της έρευνας μετρά ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του νομικού, του τεχνικού και του πρακτικού ζητήματος σχετικά με το «άνοιγμα» των δεδομένων. Η βαθμολογία ακολουθεί μια κλίμακα στάθμισης, στην οποία περιγράφουμε γιατί μια ερώτηση είναι περισσότερο σημαντική από μια άλλη και πώς αντικατοπτρίζεται αυτό στην βαθμολογία. Υπάρχουν περιπτώσεις για τις οποίες δεν πρέπει να βαθμολογήσουμε μια ερώτηση. Οι ερωτήσεις σχετικά με τις ανοικτές άδειες, τις μηχαναγνώσιμες μορφές δεδομένων και τις ανοικτές μορφές αρχείων βαθμολογούνται με 40 πόντους. Αυτές οι τεχνικές και νομικές πτυχές της ανοικτότητας των δεδομένων είναι ο πυρήνας του Ορισμού Ανοικτότητας (Open Definition) και επιδιώκουμε να δώσουμε έμφαση σε αυτές. Ωστόσο, πτυχές όπως η έγκαιρη δημοσίευση, η διαθεσιμότητα δεδομένων και η προσβασιμότητα είναι εξίσου σημαντικές για την πρόσβαση και τη χρήση ανοιχτών δεδομένων. Οι ερωτήσεις σχετικά με την προσβασιμότητα δεδομένων βαθμολογούνται συνολικά με 60 πόντους. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε στην Μεθοδολογία.
Θέλουμε να καταλάβουμε τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες αναζητούν και να βρίσκουν ανοιχτά δεδομένα σε κάθε περιοχή, εξετάζοντας μια σειρά συνόλων δεδομένων που καλύπτουν κάποια από τα βασικά ενδιαφέροντα και τις δραστηριότητες τους. Δουλεύοντας με μια αντιπροσωπευτική ομάδα συντελεστών, αυτοί που ενδιαφέρονται περισσότερο για ένα συγκεκριμένο σύνολο δεδομένων μπορούν να συνεισφέρουν με την τεχνογνωσία και τις γνώσεις τους, αυξάνοντας τη συνολική ποιότητα του δείκτη και να δημιουργήσουν έναν πολύτιμο πόρο που θα είναι χρήσιμος για οποιονδήποτε άλλον αναζητά τέτοιου είδους δεδομένα. Η ανοικτότητα είναι μια δράση η οποία χτίζεται από το έργο όλων μας. Γενικότερα, ο Δείκτης Ανοικτών Δεδομένων είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα ανοιχτά δεδομένα. Η συνεισφορά σας στον δείκτη για την περιοχή σας, είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να ξεκινήσετε με τα ανοιχτά δεδομένα.
Σε αυτή την έκδοση του δείκτη υπάρχουν 12 σύνολα δεδομένων. Στόχος μας είναι να διατηρήσουμε τα σύνολα δεδομένων απλά, σαφή, κατανοητά και συγκρίσιμα για τις περισσότερες χώρες του κόσμου. Τα σύνολα δεδομένων που περιλαμβάνονται στον δείκτη είναι τα εξής:
Αυτή η σελίδα εμφανίζει τις πιο πρόσφατες υποβολές και τις πιο πρόσφατες αλλαγές στον δείκτη.
Οι πληροφορίες συλλέγονται από ειδικούς αλλά και ενδιαφερόμενους ανοικτών δεδομένων. Τα δεδομένα υφίστανται μια διαδικασία αναθεώρησης εμπειρογνωμόνων πριν από τη δημοσίευσή τους, για να διασφαλιστούν αποτελέσματα υψηλής ποιότητας. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε την Μεθοδολογία.
Μπορείτε να δείτε τα αποτελέσματα των προηγούμενων ετών, στις εκδόσεις του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας.
Για την διαδικασία συλλογής και ελέγχου των συνόλων δεδομένων για το 2021 θα πραγματοποιημθούν ημερίδες για το έργο “Non-profits & Media advocating for good!” από το Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας σε συνεργασία με το HIGGS, το τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την ΑΜΚΕ Πρωτοβουλία για τη Δημοσιογραφία, οι οποίες θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund και θα είναι ανοικτές για όλους τους ενδιαφερόμενους. Στη συνέχεια οι ειδικοί ανοικτών δεδομένων του Ιδρύματος θα πραγματοποιήσουν την αξιολόγηση όλων των υποβολών και θα δημοσιεύσουν τα αποτελέσματα. Περισσότερες λεπτομέρειες για τον τρόπο διεξαγωγής και τα αποτελέσματα του δείκτη μπορείτε να μαθαίνετε μέσω του blog ή των ενημερωτικών δελτίων του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης.
Μόλις γίνει μια υποβολή για ένα σύνολο δεδομένων, δεν μπορεί να προστεθεί άλλη μέχρι να ελεγχθεί. Ωστόσο, μπορείτε να σχολιάσετε μια υποβολή που βρίσκεται υπό έλεγχο και να επισημάνετε σημαντικές πληροφορίες στον αξιολογητή. Δείτε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τη συνεισφορά και τον σχολιασμό σε κάθε σύνολο δεδομένων, στο εδώ.
Όλες οι ερωτήσεις είναι ευπρόσδεκτες! Μπορείτε να επικοινωνήσετε με την ομάδα του Ιδρύματος Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας.